Vakantieland

(for English see below)

Op een dag werd er ’s ochtends vroeg op mijn deur geklopt. Ik wreef de slaap nog uit mijn ogen, maar toen ik eenmaal scherp zag, stond de vreemdeling al in mijn gang. Hij richtte een geweer op mij en riep iets in een taal die ik niet begreep. Toch waren zijn woorden mij duidelijk. Ik had niets meer te zeggen in mijn eigen huis. Op de plek waar ik tot voor kort had liggen slapen, werd nu een zithoek geïnstalleerd. Voor de deur, waar de wierook van het offer van de avond ervoor nog in door smeulde, werd een kruis de grond ingehamerd. 

‘Maak je niet druk,’ sprak de vreemdeling terwijl hij vanaf de veranda naar het houten kruis in de tuin keek. Hij legde zijn hand op mijn schouder en sprak nu wel in mijn taal, al klonk het wat gebrekkig. ‘Ik zal voor je zorgen,’ zei hij. ‘Ik weet wat goed voor je is.’

Ik knikte, al betwijfelde ik of hij de waarheid sprak. Mijn blik was zijdelings gericht op het geweer dat als een derde arm leek te zijn vergroeid aan zijn schouders. Ik mocht van geluk spreken. Uit het huis naast mij steeg de geur op van kruitdampen en van verschroeid vlees. 

De jaren verstreken en al die tijd hield ik de vreemdeling nauwlettend in de gaten. Hoe hij bewoog, hoe hij sprak, hoe hij at, wat hij mee nam. Mijn kinderen wees ik op alle spullen die langzaam uit ons huis verdwenen. Ik wees hen op de gaten die achterbleven, op de verkleurde plekken in de vloer, op de verdwenen schaduwen tegen de wanden. Niet vergeten, zei ik hen. Wij zijn niet die leegte. Zolang je dat weet, zal de vreemdeling nooit van je winnen. 

Op een dag, ik was al bejaard, werd ik opgeschrikt door gerommel dat klonk vanachter de bergen. Het geluid kwam steeds dichterbij. Voor even verkeerde ik in doodsangst, maar toen herkende ik de stemmen van mijn broeders en mijn zusters. Kom naar buiten, riepen ze. De oproep was niet voor mij bedoeld, maar voor de vreemdeling. Hij weigerde. Pas toen mijn dochter een mes uit de keuken trok en hem bedreigde zoals hij eerder met mij had gedaan, stond hij mokkend op. Het laatste wat ik van hem zag was zijn kalende kruin. Hij liet de deur achter zich op een kier. 

Later hoorde ik dat hij verontwaardigd was door alles wat hem was ontnomen. Hij diende klachten in, probeerde de mensen te paaien die volgens hem begrepen wat rechtvaardigheid betekende. Hij schudde hun handen, zijn gelaat voorzien van een zalvende lach. ‘Ik bedoelde het goed,’ zei hij. Ze geloofden hem. Zijn enige straf was de eeuwige herinnering aan een tijd die was opgehouden te bestaan. 

Ik heb nu mijn huis terug, maar waar ooit mijn bed stond, staan nog altijd een bank en een stoel. En in de hoek, waar ooit het brons en goud schitterde, staat nu een grote tv. 

Gisteren kreeg ik een bericht. Alles wat mij door de vreemdeling was ontnomen, is teruggevonden! Weet u waar? 

Ze noemen het het beloofde land, het baken van verlichting en van mensenrechten. Het ligt verschuild achter slagbomen, achter beton, prikkeldraad en uniformen. In de zee eromheen zwemmen de geesten van gestorven zielen. Ze vormen een grens, sterker dan welke muur dan ook. 

Vandaag wilde ik vertrekken. Op reis, naar het huis van de vreemdeling. Om eens te zien wat ik terug kon krijgen. Ik stond al in de startblokken, toen ik hoorde dat ik niet aan de eisen voldeed. De eisen waarvoor, vroeg ik nog. 

Voor een visum, werd er terug gefluisterd. 

Nog geen minuut geleden werd er op mijn deur geklopt. Voor de deur stond iemand die ik zou herkennen uit duizenden. 

‘Mag ik binnenkomen?’ vroeg hij. ‘Ik kom hier om sorry te zeggen. En hier heb je alvast je horloge terug.’ Hij keek om zich heen en stroopte zijn mouwen op. 

‘Wat is hier toch lekker warm,’ zuchtte hij. ‘En wat zijn de mensen toch ongelofelijk gastvrij. Echt fijn om weer even terug te zijn. ’

---

Ik schreef deze tekst in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, het Ministerie van OCW en DutchCulture als reflectie op het programma Acknowledging the Past, Reshaping the Future. Dit programma was onderdeel van de Ambassade Cultuurdagen 2023 en ging over de restitutie van koloniaal erfgoed en het herstel van historisch onrecht.

---

A holiday destination

One day, early in the morning, there was a knock on my door. I rubbed the sleep from my eyes, but when I finally focused, the stranger was already in my hallway. He aimed a gun at me and shouted something in a language I didn't understand. Still, his words were clear to me. I had nothing more to say in my own home. The place where I had been sleeping until recently was now transformed into a sitting area. Outside the door, where the incense from the previous night's offering still lingered, a cross was hammered into the ground.

‘Don't worry,’ said the stranger, looking from the porch to the wooden cross in the garden. He put his hand on my shoulder and now spoke in my language, albeit a bit broken. ‘I'll take care of you,; he said. ‘I know what's good for you.’

I nodded, although I doubted if he was telling the truth. My gaze was sideways on the gun that seemed to have become a third arm on his shoulders. I was lucky. The smell of gunpowder and scorched flesh rose from the house next to mine.

Years passed, and all that time I watched the stranger closely. How he moved, how he spoke, how he ate, what he took with him. I pointed out to my children all the things slowly disappearing from our house. I showed them the holes that remained, the discolored spots on the floor, the vanished shadows against the walls. Do not forget, I told them. We are not that emptiness. As long as you know that, the stranger will never defeat you.

One day, when I was already an elderly person, I was startled by rumbling from behind the mountains. The sound came closer. For a moment, I was in mortal fear, but then I recognized the voices of my brothers and sisters. Come outside, they shouted. The call was not for me but for the stranger. He refused. Only when my daughter drew a knife from the kitchen and threatened him as he had done to years before, did he reluctantly get up. The last thing I saw of him was his bald crown. He left the door slightly open. 

Later, I heard that he was indignant about everything taken from him. He filed complaints, tried to win over people who he thought understood what justice meant. He shook their hands, his face adorned with a soothing smile. "I meant well," he said. They believed him. His only punishment was the eternal memory of a time that had ceased to exist.

I now have my house back, but where my bed used to be, there is still a sofa and a chair. And in the corner, where once bronze and gold sparkled, now stands a large TV.

Yesterday, I received a message. Everything taken from me by the stranger has been found! Do you know where?

They call it the promised land, the beacon of enlightenment and human rights. It is hidden behind barriers, behind concrete, barbed wire, and uniforms. In the sea around it swim the spirits of departed souls. They form a border, stronger than any wall.

Today, I wanted to leave. On a journey, to the house of the stranger and to see what I could get back. I was all set to go when I heard that I didn't meet the requirements. Requirements for what, I asked politely. 

‘For a visa,’ was whispered back.

Not even a minute ago, there was a knock on my door. Standing in front of it was someone I would recognize from thousands.

‘May I come in?’ he asked. ‘I've come here to apologize. And here, you can have your watch back.’ He looked around and rolled up his sleeves.

‘It's so nice and warm in here,’ he sighed. ‘And the people are incredibly hospitable. It's a real pleasure to be back.’

---

I wrote this text commissioned by the Ministry of Foreign Affairs, the Ministry of Education, Culture and Science, and DutchCulture as a reflection on the program 'Acknowledging the Past, Reshaping the Future.' This program was part of the Embassy Culture Days 2023 and focused on the restitution of colonial heritage and the rectification of historical injustices.

Over koloniale grapjes en gedragingen en hoe Nederlandse historici en erfgoed-professionals hier best even mee mogen stoppen

‘Wist u dat Drees om de Katholieke Volkspartij te vriend te houden, de tweede politionele actie heeft goedgekeurd? Je zou kunnen stellen dat de totstandkoming van de AOW indirect te danken is aan de dood van 60.000 Indonesiërs.’ 

‘Ha ha ha!’ Een lachsalvo klinkt door de zaal. 

‘Maar dat heb ik in dit boek maar niet opschreven, want dat lokt natuurlijk veel te felle reacties uit.’ 

Een geparafraseerde quote uit de boekpresentatie van Merdeka, het nieuwste boek van Henk Schulte Nordholt en Harry Poeze. Je zou toch denken dat een doorgewinterde historicus als Henk Schulte Nordholt, zijn grapje wel even zou afstemmen op het onderwerp waar hij over schrijft. Of dat een zaal die geïnteresseerd is in de revolutie periode in Indonesië, niet lacht om een opmerking over de link tussen de Nederlandse oudedagsvoorziening, politieke bondgenootschappen en de totale zinloosheid van het geweld van Operatie Kraai, de zogenoemde tweede politionele actie. Niets blijkt minder waar. Koloniaal gedrag zit zo ingeslepen in onze manier van doen, van praten, van grappen maken, dat men het nauwelijks herkent, laat staan doorheeft. 

Ik zat met gekromde tenen bij de presentatie. Ik was gevraagd om een statement voor te dragen over het boek en hoewel ik Merdeka zelf een bron van interessante en belangrijke informatie vind, werd ik tijdens het schrijven van het statement overvallen door een moreel dilemma. Want ja, natuurlijk kunnen Henk Schulte Nordholt en Harry Poeze een goed en belangrijk boek schrijven over de Indonesische jaren 1942-1950. Het zijn mannen met een enorme schat aan ervaring, Harry betekent veel voor de linkse beweging in Indonesië. Het boek is bovendien ongelofelijk rijk als het gaat om het blootleggen van alle invalshoeken, ontwikkelingen en ervaringen van Indonesische nationalisten vanaf de Japanse invasie tot de soevereiniteitsoverdracht en zelfs de periode daarna. Toch wrong er iets in zowel mijn gedachten als mijn maag. 

Ik dacht dat het lag aan drie dingen, die ik uiteindelijk besloot in mijn statement mee te nemen. Namelijk 1. De ongelijkheid  tussen Nederlandse historici en Indonesische als het gaat om de toegang tot kennis, de archieven en de mogelijkheid om je onderzoeksgebied te bereizen. Waarom moest dit boek, dat in de inleiding zegt de Indonesische nationalistische geschiedschrijving te willen uitdagen, geschreven worden door twee Nederlandse mannen? 2. Waarom richten deze mannen überhaupt hun pijlen op Indonesische geschiedschrijving? Zouden Nederlandse historici niet voorzichtig moeten zijn met dit soort statements en eerst eens kijken naar de eigen geschiedschrijving, die net zo goed nationalistisch is en weinig kritisch? 3. Is de algehele praktijk van Nederlandse historici die onderzoek doen naar de samenleving ‘van de ander’, niet gewoon in de kern koloniaal? Andersom zie ik nog altijd geen Indonesische onderzoekers de Nederlandse archieven in trekken om even een kritisch rapport over Drees te schrijven en dat vervolgens te presenteren in een chique zaal in Jakarta. 

Ik weet niet of m’n boodschap in goede aarde viel. Ik denk het niet, ondanks dat het geen persoonlijke aanval betrof, maar vooral kritiek op een systeem dat door koloniale verhoudingen is ontstaan. Henk Schulte Nordholt liep na afloop weg midden in ons gesprek, Harry Poeze heb ik niet meer gezien. Dat kan natuurlijk gaan om een misverstand, misschien zat ik net even op de wc toen dhr. Poeze huiswaarts ging. Ik zal daar dus verder geen conclusies aan verbinden. Het maakte wel dat ik onderweg naar huis nadacht over deze praktijk van enerzijds de waarheid zeggen over hoe je denkt en anderzijds voelen dat zo’n boodschap misschien niet per se welkom is op een boekpresentatie. De gedachtes hierover in combinatie met het voorval over de AOW-voorziening en de dood van zestigduizend Indonesiërs maakten dat ik plotseling begreep waar mijn échte probleem zit met boeken als Merdeka, geschreven door Henk en Harry. 

Het is net zoals ik zag bij het Rijksmuseum. Hoe Taco Dibbits en Harm Stevens in pak proosten op een tentoonstelling over de Indonesische Revolutie, hoe ze met rechte rug lopen door de ruimte. ‘Zie je hoe goed we bezig zijn! We hebben ook oog voor de andere kant van het verhaal, voor de zwarte bladzijde. En we hebben het gedaan mét Indonesische conservatoren. Zo ruimdenkend zijn we!’

Toch lieten zij, toen puntje bij paaltje kwam, de Indonesische conservator Bonnie Triyana publiekelijk vallen door te stellen dat de term ‘bersiap’ nooit uit de tentoonstelling was gehaald en dat het opiniestuk dat Bonnie schreef voor NRC slechts een persoonlijke interpretatie van hem was. Een statement dat niet waar is. Daarnaast maakt de tentoonstelling gebruik van gestolen persoonlijke eigendommen van Indonesische nationalisten, zonder daar duidelijk rekenschap voor af te leggen en een vraag op te werpen over de ethische keuzes achter het tentoonstellen van persoonlijke voorwerpen van mensen die door het Nederlandse leger zijn vermoord. Kortom: Er wordt te makkelijk over Indonesische lichamen heen gestapt, over zowel de levende (in dit geval Bonnie) als de doden. 

Dat proefde ik bij het lezen van Merdeka en bij de boekpresentatie weer. Voor Henk Schulte Nordholt en Harry Poeze zijn Indonesische mensen en de Indonesische geschiedenis, een onderzoeksobject. Het is geen geschiedenis die ze leven, geen herkomst die ze in hun lijf voelen, die bewust hun identiteit kleurt, hun bestaan op aarde bepaalt. Daarom kunnen ze zich zo makkelijk het onderwerp toe-eigenen zonder ook maar enigszins rekenschap te geven van morele afwegingen en ethische dilemma’s. Daarom kan Henk een grapje maken over de AOW en zestigduizend dode Indonesiers. Daarom kan hij, toen ik hem hierop wees, opnieuw een grapje maken door zijn antwoord in leiden met: ‘Ik ontvang overigens ook AOW’, in plaats van toe te geven dat zo’n opmerking gewoon misplaatst is. 

De Nederlandse kolonisatie van Indonesië en de poging tot herbezetting in de periode 1945-1949 kleurde miljoenen mensenlevens. Er gaat geen dag voorbij zonder dat ik daaraan denk en de impact van dat verleden voel. Het zou mensen als Henk, Harry*, Harm en Taco sieren als ze eens nadenken over hoe datzelfde verleden hén kleurt, hún identiteit bepaalt. Misschien dat koloniaal gedrag dan eindelijk eens echt kan worden ontmanteld.

*

*

*

*

—> Henk Schulte Nordholt reageerde op dit stuk door te mailen dat er sprake is van een misverstand. Zijn opmerking over de AOW was niet grappig bedoelt en dat hij wegliep uit ons gesprek had te maken met dat hij snel weg moest. Hij noemt mijn statement politiek correct. Over het niet betrekken van Indonesische historici schrijft hij dat Indonesische historici te maken hebben met oppressie vanuit het Indonesische leger en hem daarom vroegen dit boek te schrijven. Tevens stelt hij dat er wel degelijk wordt gewerkt aan de opleiding van een nieuwe generatie Indonesische historici, maar dat dit zich wellicht buiten mijn waarneming voltrekt.

---

Lees In haar voetsporen

Bestel het boek hier!

naar webwinkel

Ben ik slechts een halve (de)koloniaal?

Het post-koloniale debat in Nederland is de afgelopen jaren veranderd en bovendien in een stroomversnelling geraakt door de BLM-demonstraties. Er is een tentoonstelling over slavernij in het Rijksmuseum, in de tentoonstelling van de Gouden Koets in het Amsterdam Museum wordt ook het koloniale verleden van Nederland belicht, de Surinaamse School is nu te zien in het Stedelijk Museum, net als tentoonstellingen over Banda in het West Fries Museum en het Scheepvaartmuseum. Daarnaast komt Museum Sophiahof binnenkort met een tentoonstelling over dekolonisatie, verschijnt het ene slavernij-geschiedenisboek na het andere, hebben we het over het dekoloniseren van koloniale (museum)collecties, kijken we massaal naar de film De Oost en speelt het Nationale Theater De eeuw van mijn moeder, een voorstelling van Eric de Vroedt over zijn Indische moeder en haar wortels in een koloniale samenleving.

Zoals ooit mijn ogen werden geopend door activisten van het eerste uur, zo lijkt met name de culturele sector in Nederland nu ook vanuit het warme bedje van privileges te zijn ontwaakt. Dat het zo lang heeft moeten duren, komt natuurlijk doordat dat bedje ongelofelijk lekker ligt en lange tijd vooral werd gevuld door mensen die zichzelf in elkaar bevestigd zien. Het is logisch dat daarom tot voor kort dezelfde narratieven de Nederlandse natie van een identiteit voorzagen. Verhalen waarin Anton de Kom, Tula en Soekarno oproerkraaiers waren; Rembrandt, van Gogh en Hals de enige échte kunstenaars en Nederland wel een rechtvaardige natie móest zijn, omdat wij hier als eerste het homohuwelijk invoerden. 

Ben ik dan blij nu? Dat er eindelijk ruimte ontstaat voor de verhalen van mensen die eeuwenlang vanaf de zijlijn moesten roepen, zonder gehoord te worden? Natuurlijk! Het is geweldig dat de tijd is aangebroken waarin witte museum- en theaterdirecteuren eindelijk onze verhalen ontdekken en op waarde schatten. Hulde! En het is al helemaal mooi dat al die tentoonstellingen zo feestelijk geopend worden, met chique hapjes, champagne en zelfs visites van de koning en koningin. 

Klink ik cynisch? Dat ben ik ook wel een beetje. Want naast blijdschap en optimisme, voel ik me vooralsnog óók vaak ongemakkelijk. Want hoe dekoloniaal tentoonstellingen, voorstellingen, films of boeken ook kunnen zijn: we leven nog altijd in een koloniale wereld. In een wereld waarin je je verhaal pas kan vertellen, als grote witte instituten van het belang doordrongen zijn; in een wereld waarin de Nederlandse overheid schandalig lage bedragen betaalt aan mensen die slachtoffer zijn geworden van Nederlands koloniaal geweld; in een wereld waarin de slechtst betaalde arbeid nog altijd is uitbesteed aan landen buiten Europa, waar de gezondheidszorg slecht is en waar arbeidsvoorwaarden vaak gebaseerd zijn op het recht om te overleven. En zelfs daar is niet altijd sprake van. Kijk maar naar Qatar, waar we volgend jaar voetbalteams staan toe te juichen in stadia waar tijdens de bouw duizenden arbeidsmigranten zijn omgekomen. Ook las ik in Volkskrant Magazine van deze week een groot interview met Shawn Harris, oprichter van Nature’s Pride, het bedrijf achter de eetrijp avocado’s. Ze cashte miljoenen toen ze het bedrijf in 2017 verkocht. Het verhaal wordt door de Volkskrant-journalist gepresenteerd als succesverhaal. Waarom wordt haar niet gevraagd hoe het kan dat de voormalig CEO een miljoenenwinst maakt, terwijl ecologische systemen en lokale gemeenschappen in Zuid-Amerika compleet worden ontregeld door de westerse vraag naar avocado’s? Daar waar de één miljoenen verdient, móet een ander wel verliezen of in ieder geval niet evenredig profiteren. Dat systeem is nog niet lang niet ontmanteld, sterker nog, onze hele wereldeconomie is hierop gebaseerd. 

Het is dan ook om díe redenen dat ik niet alleen blij en optimistisch kan zijn over de ontwikkelingen binnen de museum, cultuur- en erfgoedwereld. Natuurlijk, het zijn betere stappen dan helemaal niks doen, maar vaak vraag ik me ook af: Zijn we wel kritisch genoeg? Zijn wij, zolang wij op onze nieuwste Nike Air Maxjes, met een avocadotoastje in de hand, onze koning toejuichen terwijl hij het belang van meerstemmigheid probeert te benadrukken, niet eigenlijk slechts halve dekolonialen? Mensen die vooral bezig zijn met elkaar complimenteren met hoe rechtvaardig we bezig zijn maar tegelijkertijd op onze nieuwe sneakers en H&M kleding dit systeem in stand houden en er zelfs aan verdienen? Daarbij komt ook nog eens dat we het Koningshuis met de aanwezigheid van de Koning bij een dekoloniale tentoonstelling op een voetstuk plaatsen, terwijl de Oranjes dik geld hebben verdiend aan koloniale aandelen en ik Willem Alexander vooralsnog nooit iets heb horen zeggen over hoe we dié collectie aan munten en goud gaan compenseren en dekoloniseren.

Doen we er dus goed aan, aan die feestelijke openingen en de promotie van meerstemmigheid, zolang het onrecht de wereld niet uit is? Of moeten we - ik zeg nadrukkelijk ‘we’, want ik doe hier net zo goed aan mee - dan maar stoppen met de kleine successen in het leven vieren? Ik denk hier vaak over na, maar tot nu toe is mijn conclusie dat hier ook geen oplossing in schuilt. We zíjn immers onderdeel van een onrechtvaardige wereld en het besef dat ik misschien niet sterk genoeg ben om zelf los te komen van dit systeem, maakt me bovendien steeds vaker moedeloos in plaats van strijdvaardig. Ik heb het vieren van kleine stappen richting vooruitgang dan ook nodig, zij het met een vol contradicties gevulde onderbuik. Dat leidt vaak tot vele mentale tegenstrijdigheden, waarbij ik op maatschappelijk niveau aan de ene kant trots ben op wat er nu in Nederland allemaal wordt georganiseerd en me aan de andere kant afvraag of we hiermee wel daadwerkelijk tot de kern komen van datgene wat de erfenis van kolonialisme inhoudt. Op persoonlijk niveau denk ik vaak dingen als: Kan ik een dekoloniaal mens zijn en tegelijkertijd met het geld dat ik verdien door een kritische lezing te geven, m’n auto vol tanken bij Shell?

Ik vrees dat het antwoord op die laatste vraag eerder naar ‘nee’ neigt, waarmee ik vooral concludeer dat in deze wereld écht dekoloniaal zijn, offers vraagt die ik misschien wel nooit zal kunnen maken. Wat ik dan dus vooral hoop, is dat mezelf dit soort vragen stellen me dan tenminste wakker en bewust houdt. Dat ik nooit CEO’s zal interviewen zonder te vragen hoe ze hun vergaarde welvaart terug willen geven aan de mensen zonder wie hun bankrekening nooit zo goed gevuld was geraakt. En dat ik zelf nooit zoveel geld bezit, dat ik net zoals Sywert van Lienden, door anderen een moreel kompas moet laten opstellen. Want als er één ding is wat ik zeker weet, dan is het dat kolonialisme en kapitalisme vele mensen financieel rijker heeft gemaakt, maar sociaal steeds armer. Daarom denk ik steeds vaker: fijn dat ik me ongemakkelijk voel, dat die contradicties voor buikpijn zorgen. Dat ik dit glas champagne wil drinken, maar tegelijkertijd óók op de grond wil smijten. Zolang ik dat ongemak voel, optimisme én cynisme in mij naast elkaar bestaan, heeft het doorgeslagen kapitalisme namelijk nog niet gewonnen en bestaat er een kans dat ik ooit een dekoloniale tentoonstelling zal bezoeken in een daadwerkelijke post-koloniale wereld. 

VIVA-narcist speaks out! Een VIVA plus verhaal over kolonialisme en de backpay-kwestie

Gisteren ontving ik een interessante tweet van een Indische schrijfster wiens werk ik uitermate waardeer en regelmatig naar verwijs. Op Twitter schreef zij: “Ik hoop wel dat je niet langer met mijn boek als accessoire in je tasje rondloopt. Dat 'Ons Indisch erfgoed' tot dit VIVA-narcisme heeft geleid vind ik diep bedroevend.” 

Au. Die tweet deed pijn. Niet omdat ik de mening van Lizzy van Leeuwen over mij van levensbelang vind, maar omdat het opnieuw laat zien hoe mensen die het voor zo’n 95% met elkaar eens zijn de oorlog aan elkaar verklaren om de 5% waarin ze van mening verschillen. Lizzy van Leeuwen is namelijk net als ik tegen Zwarte Piet, schreef een mooi stuk over de oorsprong van Geert Wilders’ xenofobie en heeft in haar boek Ons Indisch Erfgoed de pijnlijke geschiedenis van Indische organisaties overzichtelijk weergeven. Daarnaast vraagt ze regelmatig aandacht voor het slavernijverleden van Nederland in Indonesië. Je zou dus kunnen zeggen dat we een strijd delen, zelfs vanuit een soortgelijk perspectief. Waarom noemt ze mij dan een VIVA-narcist in plaats van een vriend of een ally?

Bovenstaande tweet past helaas in een tendens die ik vaker bemerk sinds ik schrijf over de koloniale geschiedenis van Nederland in Indonesië. De Indische wereld in Nederland is een wespennest, waarin men het belangrijker lijkt te vinden elkaar aan te vallen op kleine verschillen dan gemeenschappelijke gronden te onderzoeken. Discussies hierbij gaan daarbij niet alleen over inhoud, maar vooral ook over strategie. Tegelijkertijd is het de norm geworden om elkaar hier openlijk en grof op aan te vallen op “sociale” media, waardoor heel Nederland kan meegenieten met de interne discussies van post-koloniale migrantengroepen. 

Ik begrijp waar deze aanvallen binnen de ‘Indische’ discussie vandaan komen; ze hebben met name te maken met de nog altijd lopende backpay-kwestie* enerzijds (de salarissen en pensioenen van voormalig KNIL-militairen en Indische ambtenaren van tijdens de oorlogsjaren die nooit volledig zijn uitbetaald) en de collectieve erkenning** anderzijds (de overheidsregeling die is getroffen met een aantal Indische en Molukse organisaties, ter tegemoetkoming aan het niet uitbetalen van de salarissen). Voor de mensen die zich nog altijd inzetten om een volledige uitbetaling te bewerkstelligen, ben je een verrader als je gebruik maakt van de subsidieregelingen die zijn bedoeld om het Indische verhaal te vertellen. Al helemaal als het werk dat je maakt niet alleen over de backpay-kwestie en de Bersiap gaat, maar óók over verbinding zoeken met Indonesië. Want hoezo zou je als Indo aandacht vragen voor Nederlandse oorlogsmisdaden en samenwerken met Indonesië? Je weet wel, dat land van die schofterige Sukarno, van die agressieve Indonesiërs, die je Indische familie uit hun geboortegrond hebben getrapt? 

Na twee jaar schrijven op gewooneenindischmeisje.nl ben ik er wel een beetje achter hoe het werkt. Voor een grote groep Indische Nederlanders ben ik een verrader met een identiteitsprobleem die te pro-Indonesisch is. Alsof een inclusief en dekoloniaal geschiedenisverhaal per definitie in strijd zou zijn met de backpay-kwestie en die twee thema’s niet bij elkaar horen. Dat terwijl het blootleggen van racisme, van het koloniale apartheidsysteem en van koloniaal geweld huidige discussies en kwesties volgens mij juist kan verklaren. 

De vraag waarom de Nederlandse overheid besloot om Indische ambtenaren en KNIL-militairen niet te betalen over hun diensttijd tijdens de oorlogsjaren en de rol van racisme binnen dit besluit, wordt nauwelijks openlijk gesteld. In plaats daarvan heeft de PVV zich inmiddels opgeworpen als beschermheer van de back-pay kwestie, waardoor de nakomelingen van voormalige Indische ambtenaren en militairen zich opnieuw laten spannen voor het karretje van mensen die de Nederlandse koloniale geschiedenis alles behalve kritisch benaderen en daarmee racisme, islamofobie én xenofobie in stand houden. Oranje boven, lang leve de koningin die onze vaders, grootvaders en ooms liet vechten tegen hun eigen broeders. 

Het is een gemiste kans dat de gemeenschappelijke grond - kolonialisme - wordt genegeerd binnen de backpay-kwestie en dat Indische schrijvers en publicisten hierdoor opnieuw niet kunnen en willen samenwerken - elkaar zelfs kinderachtig aanvallen op twitter. Op deze manier blijkt opnieuw hoe de verdeel en heers technieken van een koloniale overheid nog altijd hun werk doen. Wat betreft Lizzy van Leeuwen begrijp ik de aanval nog minder, juist omdat zoveel van wat zij schrijft mij inspireert en in grote lijnen overeenkomt met mijn eigen perspectief op de geschiedenis. Juist zij zou verdeel en heers technieken moeten herkennen en een verschil van strategie niet de reden moeten laten zijn voor vijandelijkheid.

Terwijl ik nu in Jakarta ben voor een samenwerking met Indonesische kunstenaars besef ik dat koloniale oorlogen nog lang niet gestreden zijn. Ze spelen zich alleen niet meer af op het slagveld, maar vanachter een toetsenbord. Tussen Indonesiërs, tussen linkse Indo’s, rechtse Indo’s, minder rechtse Indo’s, minder linkse indo’s, trotse Nederlanders, minder trotse Nederlanders, trotse Indische Nederlanders, getraumatiseerde Indonesiërs, getraumatiseerde Indo’s, zogenaamd rationele wetenschappers, subjectieve wetenschappers, opportunistische politici en onwetende politici. 

Geen wonder dat we in Nederland nog steeds onze eigen geschiedenis niet snappen, laat staan kunnen samenwerken om de geschiedenis vanuit verschillende perspectieven te duiden. Ik word er af en toe moe van, maar ik besef ook dat diep zuchten en de schouders eronder zetten nodig blijft. En als dat niet werkt heb ik nog een andere uitweg: dan pak ik een VIVA of een ander suf blaadje om het verstand even op nul te zetten. De perfecte vorm van ontspanning voor een VIVA-narcist als ik. 

——

* Zie voor meer info over de Indische Kwestie: https://deindischekwestie.nl

** Zie voor meer info over de Collectieve Erkenning: https://www.dus-i.nl/subsidies/collectieve-erkenning-van-indisch-en-moluks-nederland

Ik herdenk, maar 4 mei en 5 mei blijven hypocriet

Deze voordracht sprak ik uit op 3 november 2018, tijdens een bijeenkomst georganiseerd door Stichting Arq met als thema Wij Herdenken, elke generatie zijn eigen verhaal. Ik heb de tekst iets aangepast.

Het is februari 1945 en in Berlijn, in een straat die een paar maanden later vlak aan de grens van Oost-Berlijn zou komen te liggen, staat een jonge vrouw te strijken. Ze is 22 jaar. Haar vader en haar verloofde roepen naar haar, wanhopig. ‘Ga mee naar de schuilkelder!’ Het luchtalarm gaat af en verderop horen ze de eerste bom al in slaan. Haar verloofde trekt haar nu aan haar arm en smeekt haar mee te gaan. ‘Je bent gek geworden!’ roept hij. Maar ze blijft haar hoofd schudden en zucht. ‘Als ik telkens onderbroken wordt door het luchtalarm krijg ik mijn huishouden nooit op orde. Als het mijn tijd is om te gaan, dan ga ik.’

Haar verloofde en haar vader laten haar achter en rennen naar beneden. Als het luchtalarm is gestopt en de rust in de stad terugkeert, verschijnen ze weer in de woonkamer. De vrouw heeft al het wasgoed gestreken en al netjes in de kasten opgeruimd.

Op hetzelfde moment zit een jongen van negentien bij zijn ouders op een zolderkamertje in Amsterdam-Zuid. Hij is op dat moment al minstens twee jaar niet naar buiten geweest en heeft op die zolder les gekregen van zijn moeder. In de avond, om negen uur luistert hij stiekem en zachtjes een kwartier naar Radio Oranje. Hij schrijft de radio-uitzendingen mee op kladpapier en schrijft ze daarna netjes over in een groot schrift. Hij versiert de kantlijn met tekeningen en vult pagina’s vol inventarisaties van oorlogsmaterieel. Hij tekent verschillende soorten bommen, strategische routes, vlaggen en vliegtuigen. Hij moet wel, want anders verveelt hij zich kapot. Hij heeft zich er vaak over beklaagd bij zijn moeder, gezeurd dat hij naar buiten zou willen. Maar ze verbiedt het. De gele ster op zijn jas maakt het gevaarlijk. ‘De gemengde huwelijken zijn nog niet opgepakt,’ zegt ze. En ondanks dat de Duitsers constant grondgebied verliezen, mogen ze geen risico nemen. Hij haalt zijn schouders er inmiddels over op. Frankrijk is al bevrijd, België en ook het Zuiden van Nederland al. De oorlog zal nu toch wel snel over zijn?

Meer dan elf duizend kilometer verderop kijkt een Indisch meisje op van haar werk. Ze walgt van wat ze moet doen, maar ze heeft geen keus. Als slimme vrouw van Indo-Europese afkomst, die voor de oorlog naar de HBS ging en direct daarna al haar diploma’s haalde als typiste en stenografiste, werd ze in 1942 direct door de Japanners tewerkgesteld. Haar vader in de eerste instantie ook, maar die zit nu al ruim twee jaar in een kamp. Ze heeft geen idee waar en of hij überhaupt nog leeft. In de wijk waar zij woont, Polonia in Medan, mag ze zich alleen begeven binnen het prikkeldraad. Met de mensen buiten deze wijk mag ze geen contact hebben. Vriendinnen die ze voor de oorlog elke dag zag, heeft ze nu al drie jaar niet gezien.

Ze zucht. Zal de oorlog ooit stoppen? En zullen ze dan weer terug kunnen keren naar het mooie leven van daarvoor? Of heeft ze daarvoor teveel ellende gezien? Die rot Jappen. Hoe vaak is ze niet geslagen omdat ze weigerde dieper voor hen te buigen?

Een jaar later ziet het leven er heel anders uit. De jonge vrouw uit Berlijn en haar – inmiddels zijn ze getrouwd – echtgenoot, zijn op weg naar Amsterdam. Dat is de stad van haar man, waar hij tijdens de oorlog werd opgepakt omdat hij had geweigerd een Joodse vriend te verraden. De jonge vrouw schaamt zich voor haar gedachten, maar ze is blij dat het zo is gelopen. Was dat niet gebeurd dan was haar echtgenoot nooit tewerkgesteld in Berlijn en had ze hem nooit ontmoet. Nu kunnen ze samen aan het nieuwe leven beginnen, met z’n drieën. Tevreden legt ze haar hand op haar buik. Haar kindje zal met een paspoort geboren worden, met een nationaliteit. Hoe anders was dat voor haar? Ze was stateloos toen ze in 1923 geboren werd als kind van Pools-Russische seizoenarbeiders. Maar dat wisten haar nieuwe buren in Amsterdam natuurlijk niet. Vlak na aankomst in Amsterdam krijgt ze een nieuwe identiteit: van stateloze, wordt ze nu een mof genoemd.

De jongen, die in 1945 nog rusteloos op zijn zolderkamertje zat, staat in 1946 op het dek van een groot schip. Nog een paar dagen en dan is hij in Indië. Hij kijkt er naar uit iets van de wereld te zien. Hij hoefde geen moment te twijfelen toen hij vlak na de bevrijding de oproep zag voor Nederlandse jongens om de orde en rust in Indië te herstellen. Hij wilde de Japanners verdrijven, zoals de Amerikanen en Canadezen dat in Europa met de Duitsers hadden gedaan. Maar Japan was inmiddels gecapituleerd en zijn opdracht daarom gewijzigd: hij zou de orde en veiligheid gaan herstellen in een gebied dat nu werd geteisterd door nationalistisch gespuis. Ook goed. Hij hoorde dat er Nederlanders werden vermoord en dat er sprake was van hongersnood in de kampongs. Zelfverzekerd tuurt hij over de zee, trots dat hij zich nu nuttig kan maken.

In Medan zit het meisje op de voorgalerij van het huis waar ze tijdens de Japanse bezetting met haar moeder en zus in is geplaatst. Haar ouders en haar zus zitten tegenover haar, ze zwijgen. Haar vader in een paar maanden geleden teruggekomen uit het kamp. Levend, godzijdank. Maar ze schrok van hoe hij eruit zag. Vermagerd, uitgeblust. De vrolijke twinkeling in zijn ogen, waar ze altijd zo van hield, is gedoofd. Hij staart alleen maar in stilte voor zich uit, in twee jaar tijd twintig jaar ouder geworden. Ze wachten de situatie af, ondanks dat het met de dag onveiliger voelt. Er is al meerdere keren op hun huis geschoten, door opgeschoten jongeren. De Brits-Indische soldaten doen hun best de Europese wijk veilig te houden, maar of de situatie beter wordt weten ze niet. ‘We gaan zo snel mogelijk naar Holland,’ mompelt haar vader. ‘Dan wachten we daar af tot het hier weer veilig is.’ Niemand geeft antwoord. ‘Maar eerst gaan we vanavond dansen in de soos,’ zegt het meisje na een tijd om de stilte te doorbreken. De dansavonden met de Brits-Indische soldaten en haar vriendinnen uit de wijk zijn de enige momenten waarop ze de onzekerheid van haar bestaan vergeet. Het is beter om te leven van dag tot dag.

Fast forward naar 2018, 73 jaar later. Hier sta ik, in Den Haag, een vrouw van 28 met de opdracht te vertellen hoe ik het herdenken van de Tweede Wereldoorlog er in de toekomst uit wil laten zien. Of we moeten blijven herdenken en op wat voor manier. Straks zijn de getuigen van de veertiger jaren immers allemaal dood, moeten we dan nog aandacht blijven besteden aan de oorlog?

Mijn antwoord op die vraag is volmondig ja. De stateloos geboren Pools/Russische jonge vrouw in Berlijn, haar Amsterdamse echtgenoot, de Joodse jongen op het schip naar Indië en het Indische meisje in Medan zijn namelijk mijn grootouders. Ook al zijn drie van hen al overleden, de levende uitkomst van oorlog staat hier recht tegenover jullie. Dat ben ik. Ik, die opgroeide in een familie waarin de oorlog nauwelijks aanwezig was – daar spraken we niet over – maar waarin de vragen vooral zijn ontstaan ná het overlijden van mijn Joodse opa en Indische oma.

Want waarom hadden we niet over die tijd? Waarom werd mijn moeder als klein meisje hardhandig de mond gesnoerd toen ze aan een Joodse tante vroeg waarom ze cijfertjes op haar arm had? En waarom heeft mijn oma nauwelijks iets verteld over de Japanse bezetting en de daarop volgende Bersiap en onafhankelijkheidsoorlog?

Nu ik ouder ben en afgestudeerd historicus weet ik de antwoorden op die vragen natuurlijk wel. Over sommige dingen kun je niet praten; sommige dingen wil je de volgende generatie besparen. Ik begrijp dat mijn grootouders in het verleden die keuze hebben gemaakt, maar het betekent wel dat volgende generaties op die manier worden weerhouden van het verleden te leren;  te leren om niet dezelfde fouten te maken als de generaties voor ons. Alleen daarom al is het belangrijk om stil te blijven staan bij de Tweede Wereldoorlog en ons te blijven realiseren dat vrijheid niet vanzelfsprekend is; dat fascisme, racisme, uitsluiting en geweldpleging iets is wat altijd opnieuw kan gaan overheersen en ons leven opnieuw kan gaan bepalen. Ik kan me niet voorstellen dat in de jaren ’30 iemand verheerlijkt zat te wachten op hoe de jaren ’40 er uit zouden komen te zien. Net als dat niemand er nu op zit te wachten dat dit soort jaren zich zullen herhalen. Toch leven we in een wereld van Trumps, Bolsonaro’s, Erdogans, Baudets en Orbans. Inmiddels laten we het zelfs gebeuren dat mensen aan de grenzen van Europa verdrinken en kinderen van immigranten in Amerika van hun ouders worden gescheiden. Is vrede gegarandeerd? Nee, dat lijkt mij niet.

Hoe moet herdenken er in de toekomst dan volgens mij uit zien?

In ieder geval anders dan nu. Ik pleit voor een manier van herdenken waarin duidelijk wordt dat de grens tussen goed en fout klein is. Dat een land slachtoffer kan zijn, Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog – maar tegelijkertijd ook dader: Nederland ná de Tweede Wereldoorlog - nadat we de bevrijding vierden! - met zijn zogenaamde Politionele Acties en zelfs al daarvoor: als koloniale macht die 350 jaar op een gewelddadige en racistische manier grondgebied claimde in een eilandenrijk hier 11.000 kilometer vandaan. Historicus Piet Hagen schat dat 350 jaar Nederlands kolonialisme in Indonesië miljoenen dodelijke slachtoffers heeft geëist; historicus Remco Raben schat tussen de 600.000 en een miljoen en dan hebben we het nog niet eens over de mensen die dwangarbeid overleefden of de mensen die zijn omgekomen tijdens de Transatlantische slavenhandel. Daarnaast kwamen tijdens de zogenaamde Politionele Acties - dus ná onze bevrijding - minstens 100.000 Indonesiers om, tegenover 6.250 Nederlandse soldaten en +/- 5.500 Nederlandse burgerslachtoffers tijdens de Bersiap.

Ik vind het belangrijk dat dit kader wordt toegevoegd in de manier waarop we in dit land onze geschiedenis beleven. Juist om te laten zien dat geschiedenis niet eenzijdig is. Je kan als land bezette en bezetter zijn tegelijkertijd. Dat is ingewikkeld, maar tegenstrijdigheden moet je niet ontlopen. Je kunt niet een beter mens of een beter land worden als je je eigen tekortkomingen niet wil benoemen.

Willen we dit volgende generaties aan hun verstand brengen, dan moeten we dit kader ook meenemen in onze geschiedenislessen. Kinderen leren nu over de verschrikkelijke oorlogsjaren in Nederland en Europa, maar nog altijd weet gemiddeld Nederland niet dat op 15 augustus het einde van de Tweede Wereldoorlog in Azië wordt herdacht en nog altijd weet gemiddeld Nederland niet waarom Indo’s na 1945 naar Nederland zijn gekomen. Tegelijkertijd heeft men over het algemeen heel weinig besef van wat kolonialisme nou eigenlijk is geweest. We vereren de VOC nog steeds, noemen Daendels een held (+/- 20.000 mensen kwamen om tijdens het aanleggen van de Grote Postweg onder dwangarbeid onder zijn beleid), we leggen geen krans voor de Indonesische slachtoffers die tijdens WOII en daarna door Nederlands toedoen zijn omgekomen, besteden landelijk nauwelijks aandacht aan Keti Koti en doen nonchalant over de figuur Zwarte Piet. En dat terwijl een ieder die zich een beetje verdiept in de geschiedenis van de slavernij, zou moeten erkennen dat alles wat alleen al neigt naar blackface verbannen zou moeten worden uit onze maatschappij, laat staan uit een traditie die een kinderfeest zou moeten zijn voor iedereen.

Mijn vraag is:  Hoe lang kan het door blijven gaan dat we zoveel waarde hechten aan het Nederlandse slachtofferschap, maar zo nonchalant doen als het gaat om de vraag wat we zélf in de wereld hebben aangericht? De manier waarop we de Tweede Wereldoorlog nu herdenken, waarbij we geen aandacht besteden aan de slachtoffers die we zelf hebben gemaakt, is daarmee hypocriet.

De scheidslijn tussen goed en fout is fragiel. Zo lang we dat niet erkennen, ben ik bang dat de kans op het maken van dezelfde fouten als 75 jaar geleden, groter is dan wel ons willen realiseren.

Inmiddels, een paar maanden nadat ik deze voordracht hield kreeg een partij die spreekt over ‘het zuiveren van het straatbeeld dat is verpest door migranten’ 17% van de stemmen en daarmee 13 zetels in de Eerste Kamer.  

Foto van de slachtpartij in Kuta Reh, tijdens de Atjeh Oorlog in 1904:
De dorpelingen van Kuta Reh besloten om zich niet over te geven. Zij hadden als verdediging slechts een aarden wal en 75 ouderwetse voorladers. Van Daalen, die gewend was om de tactiek 'complete overgave of complete dood' te voeren, beval het dorpje aan te vallen. Bij de slachting werden 313 mannen, 189 vrouwen en 59 kinderen doodgeschoten

Zolang je je mond houdt en niet zeurt, mag je er best bijhoren

De afgelopen dagen moest ik mijn best doen: schrijf niets over Zwarte Piet, schrijf niets over Zwarte Piet! Ik herhaalde het mantra meerdere keren per uur. Waarom? Alles is wel al een keer gezegd. Wat heb ik daar dan nog aan toe te voegen? Wat moet je zeggen tegen mensen die – desnoods met geweld, vuurwerk, rookbommen en met geroep als ‘Aap, ga terug naar je eigen land!’ - een ‘kinderfeest’ willen beschermen?

Na al die dagen niets zeggen, niet schrijven, proberen in stilte mijn hoofd te schudden en mijn dagelijkse dingen te doen, lukt het niet meer. Ik moét iets op papier zetten, al is het alleen maar om mijn eigen gedachten te ordenen. Want wat ik me steeds meer begin te realiseren: in dit land hoor je er alleen bij als je zwijgt, je hoofd buigt en mee lacht. Doe je dat niet, dan mag je oprotten naar je eigen land en krijg je bananen naar je hoofd geslingerd.

De Zwarte Pietendiscussie doet me denken aan de inburgering en assimilatie van Indo’s in Nederland. Geen grotere groep gekleurde mensen die zo geruisloos is opgegaan in de samenleving als de Indische Nederlanders vanaf eind jaren ’40 tot halverwege de jaren ‘60. Enerzijds zal dit te maken hebben gehad met de Nederlandse opvoeding van veel indo’s in de kolonie Nederlands-Indië, maar anderzijds heeft dit – daarvan ben ik overtuigd – ook veel te maken gehad met de zeer beleefde houding van de gemiddelde indo als nieuwe inwoner van een land dat men slechts kende uit de schoolboeken.

Als zijnde de eerste groep bruine inwoners van naoorlogs Nederland, was het credo: zorg vooral niet dat je anders bent of op die manier wordt gezien. Woorden als ‘pinda-poep-chinees’, verplichte huishoudelijke cursussen waarbij Indische vrouwen werd geleerd ‘een Hollands huishouden’ te bestieren, het per direct ontslagen worden uit de dienst (in het geval van KNIL-militairen); het werd allemaal relatief stilzwijgend geaccepteerd en ondergaan. Onderling – binnenshuis -  maakte men er grapjes over: ‘Ha, die Nederlanders zijn zo dom! Ze hebben geen idee waar we vandaan komen. Ze vragen of we in hutjes hebben geleefd en waar we zo goed Nederlands hebben leren spreken!’ Buitenshuis lachte men lief en beleefd, net zo lang tot die Nederlanders begonnen te dansen op Indorock en de saté omarmden als zijnde een gerecht uit de Hollandse keuken zelf.

Natuurlijk, met zulke leuke muziek, lekker eten en een goedlachse houding is het niet moeilijk om erbij te gaan horen. De Nederlandse meisjes vonden de Indische jongens interessant, de Indische meisjes de Nederlandse jongens. Het resultaat was dat veel indo’s gemengd trouwden; bruin werd steeds lichter. Het letterlijk inmengen in samenleving verliep gestaag. Waarom zou je dan openlijk klagen over de manier waarop je was opgevangen in Nederland? Over het feit dat de salarissen van Indische ambtenaren niet werden uitbetaald voor de oorlogsmaanden in Indië, terwijl dat voor de Hollandse ambtenaren in Nederland wel was gedaan? ‘Stil, niks zeggen, straks vinden ze je een zeurkous. Lach maar om ze, om die onwetendheid. Je staat er boven.’

Ik, als derde generatie indo, heb dankzij deze houding veel privileges in het Nederland van nu. Ik heb me – ondanks dat ik bruin ben – nooit buitengesloten of gediscrimineerd gevoeld. Tot een jaar terug grapte ik zelf nog: ‘Ik ben een bounty: bruin van buiten, wit – met een vleugje tropische kokos -  van binnen’. Ik schrijf tot een jaar terug, want inmiddels doe ik dat niet meer. Dat lachen om je eigen kleur; het niet openlijk uit durven spreken hoe je je voelt met betrekking tot je achtergrond en familiegeschiedenis: het is kwalijk en het maakt dat men over je geschiedenis heen stapt. Alsof de verhalen van Indische Nederlanders er niet te doen; er nooit toe hebben gedaan. Want: ze doen het toch zo goed?

Zeventig jaar van Indisch meelachen en het openlijke resultaat is indo’s die fel opkomen voor het behoud van een racistische karikatuur, Geert Wilders, Thierry Baudet en een gemiddeld Nederland dat nog steeds niets weet over de geschiedenis van het Indische deel van diens bevolking. (Backpaykwestie, Indiëherdenking: nog nooit van gehoord?!) Binnenshuis staan de boekenkasten echter nog steeds vol met boeken over Indië, liggen de batikkleedjes op tafel, en komt de geur van trassi en rendang uit de keuken. Het is een trauma dat onbewust doorleeft, maar waarover vooralsnog niet openlijk in de publieke ruimte wordt gesproken.

De Anti-Zwarte Piet beweging is als je het uitzoomt, niet meer dan je duidelijk uitspreken over iets waar je je ongemakkelijk over voelt; over een beeltenis die pijn doet en die je doet herinneren aan het onrecht dat zwarte mensen eeuwenlang is aangedaan. Indo’s zouden daarin solidair moeten zijn en de strijd tegen Zwarte Piet moeten steunen; ook wij stammen immers af van mensen naar wiens verhaal nooit werd/wordt geluisterd; van “liplappen” in de kolonie, tot “poep-indo’s” en “blauwen” eenmaal in Nederland.

Je kunt Nederland tevreden houden, je als Zwarte Piet verkleden en de maagjes van je collega’s vullen met een rijsttafel naar het recept van oma, maar je kunt ook een keer opkomen voor de kant van de Nederlandse geschiedenis die nog altijd liever niet besproken wordt. Dat is de geschiedenis van kolonialisme – van Suriname tot aan Indonesië . En als je die kent, moet je jezelf nog eens goed afvragen waarom je in godsnaam een verkleedpartijtje wil behouden dat is ontstaan uit een systeem van apartheid, van onderscheid tussen zwart en wit.

Deze indo is er klaar mee en daarom zeg ik: inclusiviteit moet van twee kanten komen. Nederland, pas het uiterlijk van je kindervriend aan!