Zomaar een gesprekje over de dochter van Westerling op de Dam

‘Laar, heb je het al gezien? Palmyra Westerling komt spreken op de Dam tijdens de 15 augustus herdenking.’ 

‘Oh. Heb je het mailadres van het 4 en 5 mei comité?’ 

‘Nee. Hoezo?’

‘Ik wil de dochter van Himmler graag uitnodigen voor een keynote speech op 4 mei!’ 

‘Haha. Gaat die vergelijking niet wat ver?’

‘Neuh.’ 

‘Maar Kapitein Raymond Westerling redde een heleboel Indo-Europese families! Tijdens de Bersiap, weet je wel!’ 

‘Klopt. Hij staat ook bekend om de standrechtelijke executies van honderden onschuldige Indonesiërs en gruwelijke martelpraktijken. Massa executies in dorpen op Sulawesi enzo.’ 

‘Hij handelde in opdracht van de Nederlandse regering.’ 

‘Himmler handelde ook in opdracht van een regering.’

‘Maar wij waren geen nazi’s.’ 

‘Je hoeft kolonialisme toch niet één op één te kunnen vergelijken met nazisme om de overeenkomsten te kunnen zien? Het gaat om mechanismen van onderdrukking, om hiërarchisch denken. Om de verdeling van macht.’ 

‘De Indische families die Westerling redde, waren ook machteloos. Ze werden vermoord puur omdat ze van gemengde afkomst waren.’ 

‘Dat kan in sommige gevallen kloppen, maar dat maakt van Westerling nog geen held.’

‘Voor de mensen die hij redde wel.’ 

‘Nou ja, dan ga je toch lekker naar z’n dochter luisteren? Ze vertelt vast wat voor lieve papa hij was en hoe hij met goede intenties Indonesiërs door hun hoofd schoot.’ 

‘Denk je dat de nazi’s ook goede intenties hadden?’

‘Ja natuurlijk, voor henzelf.’

‘Wat bedoel je?’ 

‘Prachtig toch, een Arische wereld? Papa aan het werk, mama thuis, twee asblonde kindjes met blauwe ogen. De wereld geordend - een mooie intentie!’

‘Oh nee. Je begint nu toch niet ook over de gender-kwestie?’ 

‘Nee hoor, ik had het over intenties.’ 

‘Raymond Westerling dacht dat hij het goede deed. Daarom moeten we hem eren.’

‘Het goede doen, dat willen we allemaal. Laten we de doden tellen.’

‘De doden?’ 

‘Zij die nooit mochten praten. Zij die niet werden gehoord. Zij die geen stem hadden.’ 

‘Indo’s werden ook nooit gehoord.’ 

‘Denk je dat Westerling voor hen was opgekomen, hen had gered, als ze geen Nederlandse vlag hadden wapperen in hun tuin én in hun hart?’ 

Zomaar een gesprekje over de Nationale Herdenking 15 augustus 1945 en de Indonesische ambassadeur

‘Hoi Lara, goedemorgen! Nou met Pieter dus, van Radio 1. Heb je het al gehoord?’ 

‘Hallo Pieter, goedemorgen. Hmm. Help me even?’

‘Hans Moll heeft per direct zijn functie neergelegd bij de Federatie Indische Nederlanders omdat de ambassadeur van Indonesië een grotere rol krijgt vanavond bij de Nationale Herdenking 15 augustus 1945.’ 

‘…’

‘Wil je daar op reageren?’ 

‘Wat wil je precies van me weten?’ 

‘Wat je daarvan vindt.’ 

‘Wie is Hans Moll eigenlijk?’

‘Dat is eh…’ 

‘Grapje. Ik weet wel wie dat is.’

‘Vind je het terecht? Dat hij is opgestapt?’

‘Is dit nieuws?’ 

‘Er is ophef over de nieuwe invulling van de herdenking. Het lijkt me interessant om het daar over te hebben vanavond in het programma.’ 

‘Waar gaat de ophef precies over?’ 

‘Dat de Indonesische ambassadeur een krans mag leggen.’ 

‘En dat Hans Moll vervolgens per direct zijn functie heeft neergelegd?’ 

‘Dat klopt ja.’ 

‘Ik vind het wel goed nieuws, eigenlijk.’

‘Wat?’ 

‘Nou, beide zaken. Indonesische ambassadeur erbij, Moll weg.’ 

‘Maar wat vind je van de ophef?’ 

‘Waarom heeft Moll eigenlijk zijn functie neergelegd? Hij is voorzitter van de FIN, die club heeft niks met de herdenking te maken.’ 

‘…’ 

‘Dit is toch een beetje alsof ik per direct stop met m’n vrijwilligerswerk als huiswerkbegeleider in Amsterdam-Osdorp omdat Hugo de Jonge een nieuw seniorencomplex opent in Moergestel.’ 

‘Hoe bedoel je?’ 

‘Nogmaals: FIN heeft helemaal niks met die herdenking te maken, dus ik snap het verband niet.’ 

‘Ik ehhh…’  

‘…’ 

‘Haha, ik snap het verband eigenlijk ook niet.’ 

‘Haha. Dat wordt vast een mooi item vanavond.’ 

‘Ja, ehh… Heb je interesse om naar de studio te komen vanavond en hier verder over te spreken in een live-uitzending?’ 

‘Dat lijkt me niet.’ 

‘Oh. Oke.’ 

——————-

Heb een mooie herdenkingsdag, lieve mensen. En denk alsjeblieft aan het belang van nooit meer fascisme, nooit meer racisme, nooit meer uitsluiting en ontmenselijking. En hoe we daar nog niet zijn. En hoe jij zelf voor een betere wereld kunt zorgen. Opdat we leren van het verleden en niet dezelfde fouten herhalen.

<3

Lees meer:

Waarom ik juist wél Keti Koti herdenk en vier

Zojuist las ik de column van Ellen Deckwitz in NRC over hoe het vieren van Keti Koti in haar Indische familie tot onrust leidt. ‘In de Oost was de slavernij groter dan in de West,’ werd er in de familie-app gezegd. ‘Wij horen nergens bij, voor ons geen Keti Koti zolang er geen gelijke erkenning is.’ 

Laat me beginnen met te zeggen: wat een ongelofelijke vooruitgang dat er inmiddels in Indische families überhaupt over slavernij in voormalig Nederlands-Indië wordt gesproken! Zo’n ontwikkeling kun je alleen maar toejuichen en is uiteraard te danken aan het geweldige werk van mensen als Reggie Baay, Marion Bloem, Matthias van Rossum en Nancy Jouwe. Want inderdaad: het systeem van slavernij beperkte zich niet tot wat wij in Nederland lange tijd De West noemden - Suriname en de voormalig Nederlandse-Antillen. Ook in Zuidoost-Azië maakte de Republiek der Verenigde Nederlanden (onder de vlag van de VOC) op grote schaal gebruik van onvrije arbeid. Mensen werden geroofd, weggerukt uit hun woonomgeving, verscheept naar andere eilanden en ook daar ontdaan van hun identiteit.

Wat dat betreft leek slavernij in Zuidoost-Azië onder het handelsimperium van de VOC veel op de Trans-Atlantische slavenhandel, ware het niet dat de afstanden tussen de Indonesische eilanden wat kleiner waren dan de afstand tussen de westkust van Afrika en de Oostkust van Zuid-Amerika. De erfenis van slavernij is in Indonesië daardoor minder zichtbaar in het straatbeeld dan in Suriname. Van Afro-Surinamers is het tot op de dag van vandaag duidelijk hoe zij in Suriname terecht zijn gekomen; in Indonesië valt de herkomst van een specifiek eiland niet altijd meer even goed te herkennen. Toch blijft de opzet van slavernij in beide gebieden hetzelfde: slavernij is ontmenselijking. Bovendien is het niet alleen het stelen van iemands fysieke kracht, het is bovenal een poging geweest tot het roven van mensen hun identiteit, hun wortels. Ik schrijf ‘een poging tot’, want dankzij verzet en veerkracht is dit lang niet altijd gelukt. 

Hier ligt direct de pijn die ik voel bij het lezen van Ellens column. Want als er één ding is gebleken met het op de kaart zetten van Keti Koti, is het dat Afro-Surinamers er veel beter in zijn geslaagd hun kracht, hun veerkracht, hun verhaal te beschermen, dan Indo-Europeanen. Hoe dat komt, heeft met een heleboel factoren te maken. Dat zijn geen factoren die biologisch gezien bij een Indo-Europeaan of juist bij Afro-Surinamers horen - het zou puur racisme zijn dat zo te beschouwen - maar alles met kolonialisme en de erfenis daarvan. Juist het feit dat Indo-Europeanen nú pas over hun slavernijverleden praten, laat zien hoe geslaagd de koloniale missie in voormalig Nederlands-Indië is geweest; hoe de algemeen geaccepteerde norm waarbij witte mannen op grote schaal Indonesische vrouwen seksualiseerden, ‘in huis namen’, hen verkrachtten en hen hun kinderen lieten baren, bijdroeg aan het actief uitwissen van de Indonesische identiteit en geschiedenissen van onderdrukking.

Het is pijnlijk om te zeggen, maar Indo-Europeanen zijn misschien wel het meest voor de koloniale verdeel-en-heers-strategie van de kolonisator ‘gevallen’ dan welke andere bevolkingsgroep dan ook. Het gaf privilege om te focussen op het Nederlanderschap en dat is dan ook wat er decennia lang in voormalig Nederland-Indië is gebeurd. Veel Indo-Europeanen leerden - geïndoctrineerd door de heersende normen en waarden - neer te kijken op hun eigen voorouders en later - eenmaal in Nederland - op andere minderheden. Dat is wat een koloniaal systeem met mensen kan doen. Dat is de erfenis waarin we vandaag de dag leven. 

Als ik Ellens column lees, ontkom ik er niet aan ergens te voelen dat ook haar Indische familieleden zich weer laten verleiden tot de verdeel-en-heers-tactieken die de verhoudingen in de zogenaamde post-koloniale Nederlandse samenleving nog altijd bepalen. Geen Keti Koti vieren tot er gelijke erkenning is? Dus we ondersteunen onze Surinaamse broeders en zusters niet zolang niet ook slavernij in de Oost wordt herdacht? 

Kom op, mensen! Laten we onze woede en energie richten op de macht. Op onze overheid, het koningshuis, Rutte, dat stelletje gekke Indo’s in de Tweede Kamer dat de meest xenofobe partijen van Nederland leidt. We raken onze ketenen pas écht kwijt als we ons losmaken van verdeel-en-heers tactieken en de post-koloniale diaspora solidair kan zijn met elkaar. Daarom vier ik morgen juist wél Keti Koti. Daarom promoot ik 1 juli als nationale vrije dag wél. Daarom wil ik morgen honderdduizenden, miljoenen mensen, Keti Koti vieringen zien bijwonen. Je daagt eurocentrisme niet uit door aan de zijlijn te blijven roepen dat je niet mee mag doen. Solidariteit. Daar komen we verder mee. Solidariteit maakt sterk. Alleen door solidair te zijn kunnen we een einde maken aan koloniale denkbeelden en structuren. Kortom: Pumps up, ook die van jullie, Indische ooms en tantes. En niet alleen morgen. Ook die andere 364 dagen van het jaar.